26 năm và ý niệm một cuộc tình.

BÀI KHÔNG TÊN CUỐI CÙNG ...TIẾP NỐI
                                                      (Vũ Thành An)
Nhớ rất nhiều câu chuyện đó
Ngỡ như là ngày hôm qua
Ôi ước ao có một ngày
Được gặp em hỏi chuyện em 
Lần cuối cùng

Vẫn con đường, con đường cũ
Vẫn ngôi trường, ngôi trường xưa
Mưa vẫn bay như hôm nào
Người ở đâu, mình ở đây 
Bạc mái đầu

Này em hỡi, con đường em đi đó, con đường em theo đó, chắc qua bao lênh đênh
Bao gập gềnh có làm héo hắt, có dập tắt mất nét tươi nhuộm nụ cười
Này em hỡi, con đường em đi đó, con đường em theo đó, đúng đấy em ơi
Nếu chúng mình có thành đôi lứa, chắc gì ta đã thoát ra đời khổ đau

Nếu không còn được gặp nữa
Giữ cho trọn ân tình xưa
Xin gửi em một lời nguyện
Được bình yên, được bình yên
Về cuối đời………………

Chẳng khó để kiếm tìm và nhận ra ở đâu đó có những cuộc đời tạo nên thân  phận ,    những thân phận nảy sinh những cuộc tình và những cuộc tình tiếp nối thêm những tình khúc bất tử trước thời gian.  Nếu Trịnh Công Sơn nhẹ nhàng ý nhị với bóng hình cuộc tình  mình trong “Diễm xưa”. Lam Phương buồn da diết, đau mênh mang  cùng  cuộc tình của mình ở “Tình chết theo mùa đông” thì Vũ Thành An  nhẹ nhàng, trách cứ nhưng  thấm buốt  tận cõi lòng trong tuyệt phẩm “Bài không tên cuối cùng”. Ca từ ý nhạc trở thành nỗi day dứt, hối tiếc ….đeo bám ông cả một thời gian dài sau đó

          Hình như những tình khúc hay bao giờ cũng bắt nguồn trong những hoàn cảnh đặc biệt, những số phận, cảnh đời cũng thật đặc biệt. Bài “Không tên cuối cùng”không phải là bài hát được viết cuối cùng, không phải là bài kết thúc cho chuỗi sự nghiệp sáng tác của Vũ Thành An mà đó chỉ là ý niệm cuối cùng cho một cuộc tình không tròn vẹn…Với quá nhiều đau khổ, trải nghiệm đắng cay cuộc đời.

       Bài hát  ra đời năm 1965, nhưng nó thực sự được viết vào năm 1964 lúc đó Vũ Thành An tròn 21 tuổi. Bạn gái ông học trường Luật, ông và bạn gái ông yêu nhau say đắm nhưng thời điểm đó VTA mới chỉ là chàng thanh niên chưa có tương lai gì. Lúc yêu nhau bạn gái ông đã từng nhiều lần hứa rằng với tình yêu hai người có, dù thế nào cũng theo ông đi đến hết cuộc đời, tuy nhiên trước sức ép của gia đình bạn gái đã nói lới chia tay ông ..Kết thúc cuộc tình là sự đổ vỡ .Trong khoảnh khắc ngắn khi đưa bạn gái trên đường trở về ký túc xá…. quá đau đớn và tuyệt vọng trong đầu VTA đã lóe lên những ca từ và giai điệu  của bài hát . Bài hát lúc mới ra đời được đặt là “Tình khúc thứ nhất”…. nhưng sau đó ông đã viết lại thành “Bài không tên cuối cùng”. Đây cũng là tình khúc được xếp vào tình sử của âm nhạc Việt.

"Nhớ em nhiều nhưng chẳng nói

Nói ra nhiều cũng vậy thôi

Ôi đớn đau đã nhiều rồi

Một lời thêm càng buồn thêm

Còn hứa gì?

Biết bao lần em đã hứa

Hứa cho nhiều rồi lại quên

Anh biết tin ai bây giờ”

Âm nhạc réo rắt êm dịu, cảm giác trong trẻo như sự vỗ về. Bài không tên cuối cùng là sự kết hợp của những âm điệu nhẹ nhàng lả lướt để rồi sau đó lời bài hát như quyện vào tâm trạng người nghe, thấm vào từng mạch nhỏ làm trái tim nhức nhối. Cách ông cảm nhận về nỗi đau và  cách VTA thể hiện nỗi đau nó chất ngất nỗi buồn cùng niềm day dứt không nguôi. Những lời trách cứ như ăn sâu tận đáy hồn, lan nhẹ vào lòng người về một ý niệm của nỗi lòng tình phụ, cuộc tình không vẹn tròn đớn đau thổn thức.

Trong đau khổ tuyệt vọng và tâm trạng não nề của kẻ thất tình cùng những oan trái của cuộc đời VTA tìm đến nhạc như sự cứu cánh. Có vẻ như ông cố đi đến tận cùng của nỗi đau  để rồi thấy mình không còn đau thêm  nữa và lại đứng dậy để mạnh mẽ bước tiếp. VTA  như  cố gặm nhấm, đào xoáy  cõi lòng  để chua xót nhận ra:

 “Biết bao lần em đã hứa” rồi lại cay đắng  nhậm ngùi
 “Hứa cho nhiều rồi lại quên”..
để hoang mang thấm thía  : “Anh biết tin ai bây giờ”???.
Lời ca ý nhạc của VTA buồn, đầy trải nghiệm từ những trắc trở của con người số phận chính ông:

“Ta lần mò leo mãi-không qua được vách sầu

Ta tìm một tiếng yêu thấy toàn là sầu đau”

                                                                       (Đời đá vàng)

Nếu âm nhạc của VTA chỉ đơn giản là sự cứu rỗi cho những con tim  đau đớn  bị phụ tình và tiếc nuối cho những mảnh đời son sắt thì cũng chẳng có gì đặc biệt . Bởi tình yêu ai cũng  trải qua và đau khổ ai cũng từng đón nhận….đâu phải trần thế chỉ mỗi riêng ông.

 Thế nhưng, cuối thập niên 60 vào đầu những năm 70… cùng những năm tháng bị giam cầm ( 1975-1985 ) .Một chuỗi sáng tác của VTA trong đó có tuyệt phẩm  “Tình khúc thứ nhất_Bài không tên cuối cùng” …đặc biệt là những bài “Không tên” được đón nhận nồng nàn và nghiễm nhiên trở thành những bản “Nhạc tình Vũ Thành An “..Một cột mốc đánh dấu cho sự lãng mạng hưng thịnh một thời của nhạc Vàng..

Song song với niềm vui trong âm nhạc được chào đón, tán thưởng VTA cũng day dứt và ân hận nhiều  với “Cuộc tình trong nhạc “ của mình…Ở đó những ca từ mà lẽ ra ông không nên viết :

“Này em hỡi-Con đường em đi đó-Con đường em theo đó-Sẽ đưa em sang đâu???"

Giai điệu của những ca từ này được hát ở khắp nơi và lặp đi lặp lại nhiều mọi lúc…trở thành câu hát đầu môi của những anh chàng  bị tình phụ . Nó được đặt tên là “Những ca khúc cho  cuộc tình trắc trở”…sự tiêu cực, oán trách, ngậm ngùi cay cú..điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý người bạn gái mà ông đã viết sau khi chia tay …

“Mưa bên chồng ..

có làm em khóc..

có làm em nhớ

…… Những khi mình mặn nồng.

VTA từng nghĩ ông không còn cơ hội để nói lại những lời lẽ ra mình không nên nói…Ừ nói để làm gì, hỏi để làm gì khi mỗi người đã có một đời sống riêng tư. Cuộc tình đã hết nỗi đau tưởng chừng thấm cạn, người đã sang sông, bóng người đã khuất .Cây cầu rồi cũng gãy nhịp bắc ngang , con đò khắc khoải tìm vào bến đậu....sao VTA cứ tiếc nuối để nhận lại được gì???

Mãi đến năm 1991 khi ra Hải ngoại ông đã viết “Bài không tên cuối cùng tiếp nối” như để bù chuộc lại những lỗi lầm, những ca từ mà lẽ ra ông không nên viết trong “Bài không tên cuối cùng”.

Ở nhạc phẩm này với ý niệm cứu rỗi cho những bồng bột của tuổi trẻ , cay đằng tiếc nuối mà trước đó ông đã viết trong bài không tên cuối cùng .Ước nguyện  của VTA được gặp lại người con gái đó một lần..dù là lần cuối cùng. Dù biết nỗi đau cũng đã qua, vết cứa khiến trái tim nhỏ máu cũng đã lành, nhưng có điều gì đó mênh mang buồn….

   

“Nhớ rất nhiều câu chuyện đó

Ngỡ như là ngày hôm qua

Ôi ước ao có một ngày

Được gặp em hỏi chuyện em 

Lần cuối cùng”

Nếu 26 năm trước ông đã từng cay đắng chất vấn người con gái đó rằng (Này em hỡi-Con đường em đi đó-Con đường em theo đó-Đúng hay sao em ?) thì 26 năm sau ông muốn gặp lại mỉm cười mà bảo rằng:

 “Này em hỡi, con đường em đi đó,

con đường em theo đó, đúng đấy em ơi”

Dù biết con đường người con gái chọn không có bóng dáng VTA ,cũng lênh lênh..cũng sóng gió…
 “Này em hỡi, con đường em đi đó
con đường em theo đó, chắc qua bao lênh đênh
nhưng ….bao gập gềnh có làm héo hắt, có dập tắt mất nét tươi nhuộm nụ cười”
Ông tin thế, và chúc phúc cho tình yêu của họ chấp cánh.
Nếu trước đó ông đã từng oán trách, từng xót xa cho thân phân cuộc đời rằng:

 “Xa nhau rồi

Thiên đường thôi lỡ

Cho thần tiên chấp cánh

Xót đau người tình si” 

 Thì 26 năm sau ông vuốt ve người, vuốt ve mình  “Nếu chúng mình có thành đôi lứa, chắc gì ta đã thoát ra …đời khổ đau”

Ý niệm tình yêu không có sự chiếm hữu để thấy rằng đâu phải cứ yêu nhau trong cuộc đời là nhất thiết phải có nhau.

Âm nhạc của VTA giai đoạn này là tập hợp lại những xót xa, đau khổ mà cuộc đời ông trải nghiệm,  ca ý nhạc Vũ Thành An không còn những oán trách bi ai mà ở đó nó hàm chứa đức tin Thiên chúa đâu đó ,ít nhiêu thấp thoáng  âm hưởng bởi thánh ca chẳng hạn bài Đời đá vàng :

 “Có một lần mất mát mới thương người đơn độc

Có oằn mình đớn đau mới hiểu được tình yêu

Qua dầm dề mưa tuyết mới vui ngày nắng về

Có một thời khóc than mới hiểu đời đá vàng”

Giai điệu như ru hồn những con chiên ngoan đạo được trở về trong bàn tay yêu thương nâng đỡ của chúa:

"Nếu không còn được gặp nữa

Giữ cho trọn ân tình xưa

Xin gửi em một lời nguyện

Được bình yên, được bình yên

Về cuối đời”

26 năm trước và 26 năm sau vẫn khung cảnh ấy….vẫn đau đáu một nỗi đau và tình yêu da diết mà cả cuộc đời ông không thể quên.

Vẫn con đường, con đường cũ

Vẫn ngôi trường, ngôi trường xưa

Mưa vẫn bay như hôm nào…

Nhưng……… “Người ở đâu, mình ở đây Bạc mái đầu”
Cảm ơn ông về  tình khúc bất tử và 26 năm để viết lên ý niệm một cuộc tình. ...
.....Ta mặc niệm lòng
Giữa những khuôn mặt  xa lạ
Phố bạc nhàu
 ...tường cũ xanh rêu
Đêm vỗ về mình
……..bằng môi nồng
khói thuốc
Nhả những hình tròn hư ảo ….miên man
Cứ trải lòng …
 cho câu chữ lang thang…….
Nếu thiếu nhạc thiếu thơ
ta biết mình
vụn vỡ….
đêm sẽ dài bên giấc mộng liêu trai..